Από τις αρχαίες πηγές πληροφορούμαστε για την ύπαρξη τουλάχιστον δύο φημισμένων Προϊστορικών Ιερών στην Τριφυλία.
Το ένα είναι το Ιερό του Σαμίου Ποσειδώνος για το οποίο γίνεται αναφορά στα Ομηρικά έπη και το άλλο το Ιερό του Πλούτωνα που μας είναι γνωστό από τον γεωγράφο Στράβωνα. Τα Ιερά αυτά έχουν αναζητηθεί από τους αρχαιολόγους χωρίς όμως επιτυχία.
Ωστόσο τα ευρήματα του Γερμανικού Αρχαιολογικού Ινστιτούτου στα έτη 2009 και 2010 έρχονται να προσθέσουν νέα δεδομένα για τα Προϊστορικά αυτά Ιερά της Τριφυλίας.
Το Σαμιακό Ποσείδιο, οι πηγές:
Εδώ ο Τηλέμαχος, προερχόμενος από την Ιθάκη αποβιβάστηκε και βρήκε τον Βασιλιά Νέστορα και τους Πυλίους να θυσιάζουν "Παμμέλανας ταύρους" στον "Μαυρομάλλη Σείστη" της γης, τον Ποσειδώνα: "... και αυτοί ήρθανε στην Πύλο, στου Νηλέα την καλοχτισμένη πόλη, και στο γιαλό, στην αμμουδιά κοντά κάναν θυσίες, ταύρους κατάμαυρους στον κοσμοσείστη με τα σκούρα τα μαλιά. Και ήταν εννιά σειρές καθίσματα, που στην καθεμιά καθόνταν πεντακόσιοι άνθρωποι και είχαν μπροστά τους εννιά ταύρους, στην κάθε συντροφιά." (Οδύσσεια Γ).
Γνωρίζουμε από την Ιλίαδα (Β, 591 κ.έξ.) ότι το βασίλειο του Νέστορος το αποτελούσαν εννέα πόλεις. Έτσι η κάθε μία από τις εννέα σειρές καθισμάτων, που αναφέρονται στην Οδύσσεα, αντιστοιχεί σε πεντακόσιους εκπροσώπους κάθε πόλης, σύνολο 4500 άνθρωποι. Πρέπει να θεωρείται βέβαιο ότι το ιερό του Ποσειδώνα εκτός από θρησκευτικό κέντρο, ήταν και σημείο συνάθροισης των εκπροσώπων όλων των Πυλιακών πόλεων, όπου σίγουρα υπήρχε κάποιο είδος Βουλής.
Από τον Ηρόδοτο έχουμε αναφορά για το Σαμιακό Ποσείδιο, ιερό άλσος αφιερωμένο στον Ποσειδώνα.
Ο Στράβων (βιβλίο Η΄, κεφ. 3), τοποθετεί το ιερό του Ποσειδώνος των Νηλείδων της Μυκηναϊκής εποχής που αναφέρεται στην Οδύσσεια, εκατό στάδια (18 χιλιόμετρα περίπου) βόρεια του Λεπρέου και εκατό στάδια (18 χλμ) νότια του Αλφειού ποταμού. Δηλαδή τοποθετεί το ιερό στην περιοχή κοντά στην προϊστορική πόλη που έχει ανασκαφεί στην θέση Κλειδί. Η Προϊστορική αυτή πόλη της Πρωτοελλαδικής και Μυκηναϊκής εποχής (-3000 έως -1400) ήταν υψίστης στρατηγικής σημασίας γιατί έλεγχε το πολύ στενό πέρασμα προς την Τριφυλία.
Ο Στράβωνας συμπληρώνει για το ιερό αυτό, ότι ήταν πολύ φημισμένο και ότι αποτελούσε το κέντρο της λατρείας όλων των Μακιστίων (των πόλεων της Μινυακής Εξάπολης). Η εμφάνιση των Μινύων στην Τριφυλία και η ίδρυση της περίφημης "εξάπολης" πιθανόν να διαδέχεται το Μυκηναϊκό Βασίλειο του Νέστορος. Τα μεγάλα κέντρα της Μυκηναϊκής εποχής στην Τριφυλία ( Κλειδί, Κακόβατος και Περιστεριά) δείχνουν να εγκαταλείπονται γύρω στο -1400, γεγονός που ίσως συνδέετε με την εμφάνιση των Μινύων στην περιοχή.
Το χάλκινο λατρευτικό άγαλμα του ιερού του Ποσειδώνα, που παρίστανε άντρα χωρίς γένεια και τα δυο χέρια στηριγμένα σε δόρυ, ο Παυσανίας βρήκε και περιέγραψε στην αγορά της Ήλιδας, το οποίο όπως του ανέφεραν, είχε μεταφερθεί από το Σαμικό.
Εικόνα πάνω δεξιά: Λεπτομέρεια από αττικό ερυθρόμορφο καλυκωτό κρατήρα που αποδίδεται στον "Ζωγράφο του Μελέαγρου". Ο Νέστορας και οι γιοι του θυσιάζουν στον Ποσειδώνα στην ακτή της Πύλου. Αριστερά: Ο Τηλέμαχος αναχωρεί από την Πύλο, χαρακτικό του 19ου αι. του Χένρι Χάουαρντ.
Ενδιαφέρουσα είναι η πληροφορία που μας δίνει ότι με πυρήνα την λατρεία σε αυτό το ιερό κηρυσσόταν και η "Σαμία" Εκεχειρία, όπως την ονομάζει. Το ιερό του "Σαμιακού Ποσειδίου" αναφέρει πως ήταν το σημαντικότερο της περιοχής και περιβαλλόταν από άλσος από αγριελιές. Η συνέχιση της λατρείας του Ποσειδώνα στο Ιερό του Σαμικού από την Προϊστορική Μυκηναϊκή εποχή των Νειλήδων στην ιστορική εποχή και την Μινυακή εξάπολη δείχνει την ιστορική συνέχεια των Ελλήνων μέσω των αιώνων και στην συγκεκριμένη περίπτωση το Ομόθρησκον.
Η Αρχαιολογική έρευνα:
Με βάση λοιπόν τις αρχαίες πηγές το Ιερό τοποθετείτε κοντά στην Προϊστορική πόλη που υπάρχει στην θέση κλειδί στο Κάτω Σαμικό. Το ιερό είχε αναζητηθεί παλαιότερα από τους αρχαιολόγους, χωρίς επιτυχία, στην παραλία του Σαμικού.
Ωστόσο ένα πολύ ενδιαφέρον εύρημα του Γερμανικού Αρχαιολογικού Ινστιτούτου ίσως αλλάζει τα δεδομένα. Συγκεκριμένα δυτικά από την Προϊστορική ακρόπολη και σε κοντινή απόσταση από την θάλασσα βρέθηκαν μεγάλα τμήματα θεμελίων που πιθανόν να ανήκουν στο περίφημο ιερό του Ποσειδώνος.
Δυστυχώς οι έρευνες των Γερμανών ήταν περιορισμένες. Για να υπάρξει ταύτιση του σημαντικού αυτού Προϊστορικού ευρήματος είναι απαραίτητο να γίνει συστηματική έρευνα από την αρχαιολογική υπηρεσία.
Σχετικοί σύνδεσμοι:
Η Αρχαιολογική έρευνα:
Με βάση λοιπόν τις αρχαίες πηγές το Ιερό τοποθετείτε κοντά στην Προϊστορική πόλη που υπάρχει στην θέση κλειδί στο Κάτω Σαμικό. Το ιερό είχε αναζητηθεί παλαιότερα από τους αρχαιολόγους, χωρίς επιτυχία, στην παραλία του Σαμικού.
Ωστόσο ένα πολύ ενδιαφέρον εύρημα του Γερμανικού Αρχαιολογικού Ινστιτούτου ίσως αλλάζει τα δεδομένα. Συγκεκριμένα δυτικά από την Προϊστορική ακρόπολη και σε κοντινή απόσταση από την θάλασσα βρέθηκαν μεγάλα τμήματα θεμελίων που πιθανόν να ανήκουν στο περίφημο ιερό του Ποσειδώνος.
 |
| Τμήματα των μεγάλων θεμελίων που βρέθηκαν κοντά στην παραλία του Σαμικού και πιθανότατα ταυτίζονται με το ιερό του Ποσειδώνα |
Δυστυχώς οι έρευνες των Γερμανών ήταν περιορισμένες. Για να υπάρξει ταύτιση του σημαντικού αυτού Προϊστορικού ευρήματος είναι απαραίτητο να γίνει συστηματική έρευνα από την αρχαιολογική υπηρεσία.
Σχετικοί σύνδεσμοι:
